ABD’de yapılan geniş çaplı bir çalışma, uyku apnesi ile demans arasında anlamlı bir bağlantı olabileceğine işaret ediyor. University of Michigan’dan nörolog Tiffany J. Braley liderliğinde yapılan araştırma, 18.815 kişinin verilerini inceledi ve uyku apnesi olan bireylerin demans geliştirme riskinin daha yüksek olduğunu buldu. Bu sonuçlar, uyku kalitesinin bilişsel sağlık üzerindeki önemini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Uyku Apnesi Nedir ve Demansla Nasıl İlişkilidir?
Uyku apnesi, uyku sırasında nefes almanın geçici olarak durduğu veya sınırlandığı bir bozukluktur. Yaklaşık 30 milyon Amerikalının uyku apnesine sahip olduğu tahmin ediliyor, ancak çoğu kişi teşhis almamış durumda. Yapılan yeni çalışmada, uyku apnesi ile demans arasında bir bağlantı olduğu ve bu durumun yaşlı yetişkinlerde bilişsel gerilemeye katkıda bulunabileceği ortaya çıktı.
Çalışmanın baş yazarı Braley, uyku apnesinin beynin ihtiyaç duyduğu oksijenin azalmasına ve uyku kalitesinin düşmesine neden olarak demans riskini artırabileceğini belirtiyor. Uyku, hem hafıza konsolidasyonu hem de beyindeki atıkların temizlenmesi için kritik bir süreç olarak biliniyor.
Menopoz Sonrası Kadınlarda Risk Daha Yüksek
Araştırma sonuçları, uyku apnesinin demans riskini özellikle menopoz sonrası kadınlarda artırabileceğini ortaya koydu. Menopoz sürecinde östrojen seviyelerinin düşmesi, kadınların uyku kalitesini ve beyin sağlığını etkileyebiliyor. Çalışma kapsamında 80 yaşındaki uyku apnesi olan kadınların, uyku apnesi olmayan kadınlara göre demans geliştirme riskinin yüzde 5 daha yüksek olduğu gözlemlendi.
University of Michigan Nöroloji Bölümü’nden araştırmacı Galit Levi Dunietz, menopozun etkilerine dikkat çekerek, kadınların bu dönemde hafıza, ruh hali ve uyku kalitesinde değişiklikler yaşadığını belirtiyor. Bu değişikliklerin bilişsel gerilemeye katkıda bulunabileceği düşünülüyor.
Tedavi Edilmeyen Uyku Apnesi Demansa Yol Açabilir mi?
Araştırma, uyku apnesinin demansa doğrudan sebep olduğunu kesin olarak kanıtlamasa da, bu bozukluğun demansı tetikleyebileceği ihtimalini gündeme getiriyor. Tedavi edilmemiş uyku apnesi, bilişsel sağlığı olumsuz etkileyebilir ve demans gelişimini hızlandırabilir. Araştırmacılardan Dr. Ronald D. Chervin, geniş veri analizlerinin, uyku apnesinin demansa katkıda bulunabileceği fikrini desteklediğini ifade ediyor.
Uyku Apnesi ile Bilişsel Sağlık İçin Alınacak Önlemler
Uzmanlar, uyku apnesinin tedavi edilmesinin demans riskini azaltabileceğini düşünüyor. Uyku apnesi tedavisi için CPAP cihazları (sürekli pozitif hava yolu basıncı cihazları) ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi yöntemler öneriliyor. Ayrıca sağlıklı uyku alışkanlıklarının korunması, yeterli fiziksel aktivite yapılması ve stresin yönetilmesi, bilişsel sağlığı korumada önemli rol oynayabilir.
Bu yeni araştırma, uyku kalitesinin yaşlı bireylerin bilişsel sağlığı üzerindeki etkisini bir kez daha vurguluyor. Uyku apnesi gibi yaygın uyku bozuklukları ile ilgili tedavi ve farkındalık çalışmaları, sağlıklı bir yaşlanma sürecine katkıda bulunabilir.
